Publicaties

Foto: Wikimedia

Publicaties onder auspiciën van de Vereniging voor Waterstaatsgeschiedenis

Th.P.M. van der Fluit, Overzicht van literatuur betreffende de Nederlandse waterstaatsgeschiedenis verschenen tussen 1991 en 2005 • samenvatting van 15 bibliografieën in Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 1992-2006 •(Heiloo 2007)

Polderlands
Glossarium van waterstaatstermen

Omslag

Nederland is het Polderland. Het poldermodel staat model voor Nederland. Dankzij het polderstelsel is Nederland goed en veilig bewoonbaar. De waterschappen, ofwel de polders, staan hier al zo’n negen eeuwen borg voor. Het polderwerk heeft niet alleen een schat aan kennis en ervaring opgeleverd, maar ook zijn eigen taal: het Polderlands.

De Vereniging voor Waterstaatsgeschiedenis heeft in 1990 het initiatief genomen tot de samenstelling van het woordenboek voor het Polderlands. Na bijna twintig jaar noeste arbeid heeft een werkgroep bestaande uit ervaren onderzoekers op het terrein van de poldergeschiedenis het woordenboek klaar. Vijfenvijftighonderdentwaalf woorden zijn geselecteerd en van een definitie voorzien. Het resultaat mag er zijn, een degelijk en mooi uitgevoerd stuk poldergereedschap. Onmisbaar voor wie wil weten waar het in ons polderland om gaat.

Bestellen bij Uitgeverij Noord-Holland

Waterstaat, cultuur en geschiedenis

In de reeks ‘Waterstaat, cultuur en geschiedenis’ die de uitgave beoogt van publicaties waarin de waterstaatsgeschiedenis van de Lage Landen vanuit verschillende invalshoeken in een globale context wordt behandeld. De studies richten zich op een breed publiek van wetenschappers, studenten en andere geïnteresseerden.

Dijk onder spanning
De ecologische, politieke en financiële geschiedenis van de Diemerdijk bij Amsterdam, 1591-1864

Omslag

In de dertiende eeuw legde men van Amsterdam naar Muiden een kade aan die later werd versterkt tot een zeedijk. Eeuwenlang beschermde deze Diemerdijk het Hollands-Utrechtse veengebied tegen de Zuiderzee. Het achterland breidde zich gestaag uit als gevolg van inklinking, toenemend stormgeweld en een stijgend zeewaterpeil. Vanaf 1670 vormde de Diemerdijk een cruciale schakel in de Hollandse Waterlinie. In deze studie staat de financiering van de aanleg, het onderhoud en de verbetering van de Diemerdijk centraal. Het dijkonderhoud was gebaseerd op middeleeuwse afspraken die een effectief onderhoud belemmerden. De provincie Utrecht blokkeerde noodzakelijke aanpassingen. Alleen het machtige Amsterdam kon via diplomatie in de Staten van Holland en innovatieve financiering resultaten boeken. Het ‘institutioneel vermogen’ van de Republiek was dus veel groter dan veelal wordt aangenomen. Pas na de invoering van de nieuwe grondwet in 1848 werd de financiering van de Diemerdijk op moderne leest geschoeid.

Bestellen bij Verloren

Amsterdamse boeren
Een historische geografie van het gebied tussen de duinen en het Gooi in de middeleeuwen

Omslag

Dit boek vertelt de fascinerende middeleeuwse ontginnings- en bewoningsgeschiedenis van een groot gebied rondom Amsterdam, tussen de duinen en het Gooi. Bij de aanvang van de ontginningen kort voor 1000 n.C. was dit een zacht glooiend veenmoeras. In enkele eeuwen vormden de nieuwe bewoners het om tot een landbouwgebied. Chris de Bont ontrafelt de geschiedenis van dit landschap en beantwoordt vragen als: hoe liepen de natuurlijke veenriviertjes, waar lagen de waterscheidingen in het veen en hoe gebruikten de boeren die bij het bewoonbaar maken van het land? Was het IJ open water of dichtgegroeid? Waarom is een deel van de Amstel kronkelig en een deel kaarsrecht en wat zegt dit over de ontginningen in pre-stedelijk Amsterdam?

Bestellen bij Verloren

Landlieden en hoogheemraden
De bestuurlijke ontwikkeling van de organisatie van het waterbeheer en de participatiecultuur in Delfland in de zestiende eeuw

Omslag

In Delfland nam in de zestiende eeuw de wateroverlast flink toe als gevolg van landschappelijke veranderingen en zware stormen. De regionale bestuurders, de hoogheemraden, meenden dat bestuurlijke centralisatie een belangrijke bijdrage zou kunnen leveren aan de verbetering van het waterbeheer. De lokale ambachtsbestuurders zagen hun eeuwenoude autonomie in gevaar komen en waren het hier totaal niet mee eens. Dit leidde tot talloze conflicten over het waterbeheer, waarbij ook andere spelers als dijkgraven en ambachtsheren betrokken raakten. Opvallend is dat de omvang en de inhoud van de diverse vormen van verzet tegen de hoogheemraden sterk verschilden per ambacht. In deze bestuurlijke geschiedenis van het Hoogheemraadschap van Delfland laat Carla de Wilt zien, dat naast de landschappelijke en waterstaatkundige verscheidenheid, de participatiecultuur op lokaal niveau een verrassende verklaring biedt voor dit verschil.

Bestellen bij Verloren

Polderen of niet?
Participatie in het bestuur van de waterschappen Bunschoten en Mastenbroek vóór 1800

Omslag

‘Polderen’ is in de hedendaagse politiek een vertrouwd begrip, maar hoe zat het met polderen in de vroegere Nederlandse waterschappen? Waarover werd onderhandeld achter de middeleeuwse dijken en wie beslisten mee? Uitgerekend toen de beste jaren van de Gouden Eeuw voorbij waren, nam de wateroverlast toe en werd het beheer steeds duurder. Investeringen waren voortdurend nodig voor herstel en het verbeteren van dijken en sluizen of de bouw van molens. Wie zorgden hiervoor en waar haalden de dijkgraven en heemraden het geld vandaan? Dit boek gaat over de representatie en besluitvorming in twee waterschapsbesturen. Wie mochten er meepraten over het waterbeheer en wie niet? Wie onderhielden de dijken en wie betaalden? Heleen Kole brengt op scherpzinnige wijze de ontwikkelingen in het bestuur en het financieel beheer bij twee interlokale waterschappen in beeld: Bunschoten en Mastenbroek. Dit levert twee boeiende poldergeschiedenissen op met een verschillende uitkomst.

Bestellen bij Verloren

Consensus en Conflict
Waterbeheer in de Nederlanden 1200-1800

Omslag
  • Milja van Tielhof
  • uitgeverij: Verloren
  • 2021

Waterbeheersing speelt sinds de middeleeuwen een grote rol in de Nederlandse geschiedenis. Er lijkt een succesvolle en typisch Nederlandse aanpak te bestaan, die de nadruk legt op goede samenwerking en een evenwichtige afweging van belangen. Maar is dat waar? Klopt deze beeldvorming? Dit boek biedt een veel realistischer beeld. Het toont veel samenwerking en streven naar consensus, maar ook vaak belangenstrijd en moeizame conflicten.

Milja van Tielhof biedt een nieuw perspectief op het Nederlandse waterbeheer door het in zijn historische context te plaatsen en de bestuurscultuur centraal te stellen. Zij kijkt vooral naar vormen van participatie en manieren waarop belanghebbenden invloed konden uitoefenen. Wie gaven het waterbeheer vorm? Welke regels golden daarbij? En wat was de invloed van bredere historische ontwikkelingen? De geschiedenis van waterstaat en waterschappen wordt verbonden aan grote thema’s in de Nederlandse geschiedschrijving, zoals de vroege verstedelijking, de welvaart van de Gouden Eeuw, de ingrijpende transformatie van het boerenbedrijf en de merkwaardige staatsinrichting van de Republiek. Door deze benadering stelt Consensus en conflict een genuanceerd en overtuigend verhaal tegenover de populaire beeldvorming over Nederlanders en water.

Bestellen bij Verloren